آشنایی با بیمه مسئولیت

به طور کلی مسئولیت از ریشه سؤال بوده و به معنای خواستن و بازخواست کردن در بیمه، معنا و مفهوم دارد.
طبق قانون مسئولیت مدنی ایران، هر شخصی به علت انجام یا انجام ندادن کاری خواه آگاهانه، خواه نا آگاهانه، شخصا یا به وسیله اشیا و اموال تحت مالکیت یا تصرف قانونی خود، ضرری به دیگران وارد کند، موظف به جبران زیان وارده می باشد.

افراد با بیمه حادثه چتری برای خود و خانواده در مقابل حوادث تهیه می‌کنند و ارتباطی به دیگران ندارد.
اما در موضوع مسئولیت مدنی، حقوق دیگران و تکلیف ما در مقابل آنها مطرح است.
اگر بیمه نداشته باشیم و نخواهیم یا نتوانیم شخصا از عهده جبران مسئولیت برآییم، بحث دعاوی حقوقی مطرح می‌شود و ممکن است کار به محاکم دادگستری کشیده شود.

مسئولیت افراد در قبال یکدیگر به دو بخش اخلاقی و قانونی تقسیم می‌شود.
مسئولیت قانونی شامل دو بخش مدنی و کیفری می‌شود.

بیمه مسئولیت مدنی فقط مسئولیت‌هایی را که شامل مسئولیت مدنی عمومی، حرفه‌ای و قراردادی می‌شود، را بیمه می‌کند.
سایر مسئولیت‎ها اساسا قابل بیمه شدن نیستند، همانگونه که نمی‎توان با دادن پول دیگری را به جای خود به زندان فرستاد، نمی‎توان با پرداخت حق بیمه، مسئولیت کیفری را به شرکت بیمه واگذار کرد.

در بخش مسئولیت اخلاقی از آنجا که مسئولیت، بیشتر جنبه اخلاقی و وجدانی داشته و حتی شامل زیان به خود نیز می‎شود، غیر قابل بیمه شدن است.
مسئولیت مدنی، ناشی از مسئولیت عمومی، حرفه‌ای و قراردادی افراد می‌شود که به طور غیر عمدی در اثر بی احتیاطی، قصور یا غفلت، موجب ضرر و زیان شده و با پرداخت پول قابل جبران است.

مسئولیت مدنی، همیشه ناشی از تقصیر نیست و بر اساس نظریه خطر، گاهی اشخاص ناخودآگاه، مسئول جبران خسارت وارده به دیگران می‌شوند.
بنابراین در اینجا بحث عدالت مطرح نیست.

برای روشن شدن موضوع فرض کنید فردی در اثر بی احتیاطی یا ضعف و ناتوانی حرکتی در فروشگاه یا ورزشگاهی زمین خورده و آسیب ببیند.
درخواست غرامت هزینه پزشکی و دیه از مسئول فروشگاه یا ورزشگاه غیر منصفانه است.
اما در قانون مسئولیت مدنی چنین حقی برای زیان دیده تعیین شده و شرکت‌های بیمه مسئولیت مربوطه را بیمه می‌کنند.
از این رو انواع بیمه‎های مسئولیت نظیر بیمه مسئولیت نظام مهندسی اصفهان، بیمه مسئولیت مدنی عمومی و غیره می‌توانند بخشی از خسارات را جبران کنند.

در بیمه مسئولیت تا زمانی که شخص زیان دیده بر علیه بیمه‌گذار، ادعایی مطرح نکند، مسئولیتی متوجه او نیست و بیمه در جبران خسارت مسئولیتی ندارد.
به طور مثال اگر در استخری فردی آسیب ببیند، صرف آسیب دیدن او موجب پرداخت خسارت و دیه از طرف شرکت بیمه نمی‌شود.
بلکه زیان دیده باید بر علیه مسئول استخر ادعای خسارت نموده و قانونا وی مسئول شناخته شود تا بیمه درصدد جبران خسارت بر آید.
در زیر اصولی که به بیمه مسئولیت مدنی مرتبط است، شرح داده می‌شود.

به موجب ماده ۱ این قانون، مسئولیت مدنی به این صورت تعریف می شود:

هر کس بدون مجوز قانون، عمدا یا در نتیجه بی احتیاطی به جان، سلامتی، مال، آزادی، حیثیت یا شهرت تجاری یا به هر حق دیگر که به موجب قانون برای افراد ایجاد گردیده، لطمه‌ای وارد نماید که موجب ضرر مادی یا معنوی دیگری شود، مسئول جبران خسارت ناشی از عمل خود می‌باشد.

در ماده ۲ مرجع تشخیص مسئولیت و جبران زیان را، به این شکل تعریف می‌کند:

ماده ۲: در موردی که عمل وارد کننده زیان، موجب خسارت مادی یا معنوی زیان دیده شده باشد، دادگاه پس از رسیدگی و ثبوت امر، او را به جبران خسارت مزبور محکوم می‌نماید.
چنانچه عمل وارد کننده زیان، فقط موجب یکی از خسارات مزبور باشد، دادگاه او را به جبران همان نوع خساراتی که وارد نموده، محکوم خواهد نمود.

ماده ۳ نحوه داوری بین زیان دیده و مسئول زیان را به شرح ذیل تعیین می‌نماید:

دادگاه میزان زیان و طریقه و کیفیت جبران آن را با توجه به اوضاع و احوال قضیه تعیین خواهد کرد.
جبران زیان را به صورت مستمری نمی‌توان تعیین کرد مگر آنکه مدیون، تامین مقتضی برای پرداخت آن بدهد یا آنکه قانون آن را تجویز نماید.

بنابراین جبران خسارت باید حتی‌الامکان به صورت یکجا انجام شود.

ماده ۱۲، مسئولیت کارفرما در قبال قصور و تقصیر کارکنان را به این شکل تعیین می‌نماید:

ماده ۱۲ کارفرمایانی که مشمول قانون کار هستند، مسئول جبران خساراتی می‌باشند که از طرف کارکنان اداری یا کارگران آنان در حین انجام کار یا به مناسبت آن وارد شده است.
مگر اینکه محرز شود تمام احتیاط هایی که اوضاع و احوال قضیه ایجاب می‌نموده، به عمل آورده و با اینکه اگر تمام احتیاط های لازم را به عمل می‌آورد، باز هم جلوگیری از ورود زیان مقدر نمی‌بود. کارفرما می‌تواند به وارد کننده خسارت در صورتی که مسئول شناخته شود مراجعه نماید.

در ماده ۱۳ داشتن بیمه مسئولیت در مقابل اشخاص ثالث تاکید شده و تکلیف قانونی برای کارفرمایان قرار داده شده است.

ماده ۱۳: کارفرمایان مشمول ماده ۱۲ مکلف‎اند تمام کارگران و کارکنان اداری خود را در مقابل خسارت وارده از ناحیه آن به اشخاص ثالث بیمه نمایند.

ماده ۱۴ بر این نکته تاکید دارد که اگر خسارتی مشترکا توسط چند نفر ایجاد گردد، متضامنا مسئول جبران خسارت هستند.
البته در ادامه تأکید شده که میزان مسئولیت با توجه به میزان و نحوه مداخله آن‌ها در ایجاد زیان، توسط دادگاه تعیین می‌شود.

بهتر است قبل از خرید انواع بیمه‎ها از قبل با ساختار بیمه نامه آشنایی داشته باشیم.

تقسیم بندی بیمه مسئولیت مدنی

از دیدگاه فنی به تعداد مسئولیت‌های اشخاص در برابر دیگران می‌توان بیمه مسئولیت طرح نمود.
در کشور ما بر اساس قوانین موجود، شرکت‎های بیمه، این رشته را در شش گروه تعریف و تقسیم نموده‎اند:

۱- بیمه مسئولیت کارفرما در قبال کارکنان

۲- بیمه مسئولیت مدنی عمومی

۳- بیمه مسئولیت حرفه‎ای پزشکان و پیراپزشکان

۴- بیمه مسئولیت متصدیان حمل داخلی

۵- بیمه مسئولیت سازندگان ابنیه در مقابل اشخاص ثالث

۶- سایر بیمه‌های مسئولیت

مسئولیت دارندگان وسایل نقلیه موتوری در برابر اشخاص ثالث نیز یکی از گروه‌های بیمه مسئولیت مدنی است که به دلیل اهمیت موضوع و مجموعه قواعد و قوانین خاص آن، در سر فصلی جداگانه و با شرایط خاص خود مورد بررسی قرار می‌گیرد.

لازم است قبل از خرید انواع بیمه‌‎نامه‌ها نظیر بیمه عمر، بیمه عمر ملت اصفهان، بیمه مسئولیت و غیره اطلاعات لازم را از نمایندگان بیمه کسب کنیم.